Kuzey Mezopotamya'da Hassuna kültürünün arkasından Telhalaf höyüğünde bulunan ve Halaf kültürü olarak adlandırılan kültür ile yukarıda sözü edilen kültürler aynı kökten gelmiş gibi görü
nüyor ve bu kültür 600 yıl kadar varlığını koruyor. Bu kültür kuzey Irak ile Suriye'nin tümünü kapsayacak kadar yayılıyor. Etkileri Akdeniz kıyısından Zagros yaylalarına kadar uzanıyor. Buralarda yetiştirilen ürünler Hassuna, Samarra ile aynı, kızıl buğday, ekmeklik buğday, iki sıralı ve 6 sıralı arpa gibi tahıl ürünleri var. Evcil hayvanlardan koyun, keçi, sığır, domuz, köpek beslendiği anlaşılıyor. Halaf kültüründe evler dikdörtgen yerine yuvarlak kulübeler olarak yapılmış. Buranın bir özelliği de fırınlarda pişirilmiş zarif desenli çanak çömlek. Bunlardan buralarda yaygın bir çanak çömlek alışverişi olduğu anlaşılıyor.
6000 yılları ortasında Halef kültürünün güneyde bulunan Ubeyt kültürü ile çakıştığı görülüyor. Ubeyt kültürü El-Ubeyt denilen küçük bir höyükte bulunuyor. Güney Mezopotamya'da ilk yerleşim
yeri. Tarihi DÖ 5900 yıllarına götürülüyor. Burada tek bir kültür katmanı bulunuyor, üzerine başka bir yerleşim olmamış. Burada insanlar, üstü kil ile sıvanmış kamıştan evlerde oturmuşlar. Evlerin
tabanı sığır gübresi karıştırılmış çamurla sıvanmış. Bu da halkın evcilleştirilmiş hayvan beslediğini gösteriyor. Kilden yapılmış kazma ve orak modelleri de tarım yaptıklarını gösteriyor. Elde ettikleri tahılı el değirmeni ile öğütmüşler. Bunlar da buraya gelenlerin daha gelmeden önce tarım yapmayı bildiklerini anlatıyor bize. Daha sonra yapılan kazılarda bu kültürün çok geniş alana yayıldığı,
Anadolu'ya kadar ulaştığı anlaşılıyor. Ubeyt kültürü Halaf kültüründen daha yeni. Fakat Ubeyt'in ilk evrelerinde Halaf kültüründeki buluntular gibi buluntular ele geçiyor. Güney'de Ubeyt kültürü
nü gösteren ikinci yer yukarıda sözünü ettiğimiz Eridu şehri kalantısında bulunuyor. Burada yapılan kazılarda üst üste yapılmış tam 12 kat/katman mabet kalıntısı bulundu. Bu mabet en alt katta bir
oda ile başlıyor, her çağda biraz daha genişletilerek on ikinci katta on geniş halini buluyor. Buranın alttan altıncı katına kadar Ubeyt kültürü devam ediyor. Bu kattan sonra kültür birdenbire değişiyorve mabet daha genişliyor. Bu yapıların mabet olduğu, içinde bulunan sunaklar ve onların üzerindeki sunu kalıntılarından anlaşılıyor. Eridu su tanrısı Enki/Ea'nın şehri. Sumerliler onun evinin su içinde
olduğunu düşünmüş.7 Buranın altıncı katında 1.000 mezarı kapsadığı tahmin edilen bir mezarlık bulunmuş. Bu mezarlıklardan ikiyüze yakını kazarlar tarafından açılmış. Kadın, erkek, çocuk mezarlarından oluşan mezarların içinde insan kemikleri yanında çeşitli kaplar bulunmuş ki, içlerinde öteki dünya için verilmiş yiyecekler vardı kuşkusuz. Bu mezarlar arsında bir erkek iskeleti yanındave bir çocuk iskeleti yanında köpek kemiklerinin bulunması, daha o zamanlar köpeklere verilen değeri göstermesi bakımından önemli görünüyor.8 Kat kat üstüne on iki mabedin yapılması 2000 yıl kadar bir zaman süresini kapsadığı düşünülüyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder