Alacahöyük Alacahöyük, Çorum ilinde, Hattuşa’nın (Boğazköy) 36 km. kuzeydoğusundadır. İlk olarak 1907 yılında Makridi  Bey tarafından kazılmış, düzenli araştırmalar 1935 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından başlatılmıştır.  İlk kazılar, H. Z. Koşay ve R. O. Arık tarafından yürütülmüştür. 1997’den beri de Ankara Üniversitesi’nden  Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu tarafından yürütülmektedir. Hitit öncesi dönemin önemli şehirlerinden olan Alacahöyük, Hitit döneminde yakınındaki Hattuşa’nın gölgesinde kalmıştır. M.Ö.2500 yıllarına kadar giden Hitit öncesi kral mezarlarından çıkan eserler en önemli buluntulardır. Fakat ayakta kalmış yapılar Hitit dönemine aittir. Ortostatlarla kaplı şehir duvarlarının okçular için rampaları da bulunan iç ve dış kapıları mevcuttur. Hitit dönemine ait iki büyük sfenks tarafından korunan güneydeki anıtsal giriş, iki kule arasında kalacak şekilde düzenlenmiştir. Kapı pervazı olarak kullanılan yaklaşık 4 m. yüksekliğindeki yekpare taş dikmelerin (monolit) yerden yaklaşık 2 metrelik bölümleri sfenks biçiminde yontulmuştur. Bu Sfenksli Kapı’dan girilen geniş Hitit yapı kompleksi halen tam olarak kazılmamıştır. Sfenksli Kapı’nın yanındaki kule temelleri birçok ortostatla kaplanmıştır. Rölyef ve sfenkslerin çoğu M.Ö. 14. yy.’a aittir. Bunlar replikaları ile değiştirilmiş ve asılları Ankara’ya, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ne taşınmıştır. Alacahöyük, Çorum’un Alaca ilçesinden 15 kilometre uzaklıktaki Höyük Köyü’nde bulunmaktadır. En dikkat çekici özelliği, dört farklı kültürden kalma on dört yapı katı ya da yerleşimi bulunmaktadır. Alacahöyük yaklaşık, 310 metre genişliğinde ve 20 metre yüksekliğindedir Alacahöyük’de birinci kültür evresi olarak adlandırılan ilk kısmında, sırasıyla ; Frigler, Roma, Bizans, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine dek uzanan kalıntılar bulunmuştur. İkinci kültür evresi olan kısımda ise, Hititler’e ait kalıntılar öne çıkmıştır. Üstelik bu kalıntılar, Hititler’in başkenti Hattuşa’ya da yakınlığı ile dikkat çekmektedir. Üçüncü kültür evresinde ise, Erken Tunç Çağı’na ait dört yapı kalıntıları bulunmuştur. Bunlar, M.Ö 3000-2000 yılları arasını kapsayan kalıntılardır. Alacahöyük’de dördüncü kültür evresi olarak adlandırılan son bölümde ise, M.Ö 3500-3000 yıllarına denk gelen, Bakır-Taş Çağı’na ve Erken Tunç Çağı’na ait kalıntılar ortaya çıkarılmıştır. Alacahöyük’de ilk kazılar 1907’de yapılmış olmasına rağmen, Mustafa Kemal Atatürk’ün kendi girişimleri sonucunda kazılar yapılmış ve Çorum’da yatan bu tarih, dünyaya kazandırılmıştır. Anadolu Uygarlıkları / Hititler