Yabani bezuar keçisi. (F:zoochat.com)
Evcil Keçiler Bereketli Hilal’den
Kafkasya’ya 8000 Yıl
Önce Yayılmış
Neolitik evcil keçilerin DNA’sını inceleyen Japonya’daki Nagoya Üniversitesi araştırmacıları, keçilerin MÖ 6. binyılın başlarında Bereketli Hilal’den Güney Kafkasya’ya, nüfus hareketleri ya da ticaret yollarının kurulmasıyla getirildiğini ortaya çıkardı.
Evcil keçiler ilk olarak yaklaşık 10.000 yıl önce, Bereketli Hilal’in günümüzde İran ve Türkiye’nin bulunduğu kısımlarında, yabani bezuar keçilerinin (Capra aegagrus aegagrus) evcilleşmesiyle ortaya çıktı. Bu yabani keçi türü Orta Doğu’da geniş bir bölgeye yayılmış olduğu için, keçilerin sadece bir evcilleşme olayıyla mı yoksa birden fazla evcilleşme olayıyla mı evcilleştiği konusu hala net değil.
Tokyo ve Azerbaycan’dan üyeleri olan araştırma ekibi, keçilerin 7500 ila 8000 yıl önce Bereketli Hilal’den günümüz Azerbaycan’ın yer aldığı Güney Kafkasya’ya yerleştiğini ortaya çıkardı. Bu bulgu, bölgede, tarımla başlayan ani kültürel değişmeler yaşandığını gösteren arkeolojik kanıtlarla da uyuşuyor.
Araştırmacılar, antik organizmalar hakkında detaylı bilgi edinmek ve onları modern organizmalar ile karşılaştırılmak için DNA’ların izole edilebildiği bir genetik dizilim yöntemi kullandı. Bu yöntem, günümüz evcil hayvan ve bitki türlerinin ataları olan yabani türleri bulmada ve hayvan ile bitki evcilleştirilmesi çalışmalarında özellikle faydalı bir yöntem oluyor. Araştırma ekibi, keçilerin ilk nerede ve ne zaman evcilleştiği ve onların yabani ataları hakkındaki önceki bulgular ışığında, Orta Doğu boyunca nasıl yayıldıkları hakkında daha detaylı bilgi edinmek için de bu teknolojiyi kullandı.
International Journal of Osteoarchaeology (Uluslararası Osteoarkeoloji Dergisi) dergisinde yayınlanan çalışmada, Azerbaycan’daki ilk tarımsal yerleşimlerdeki kazılardan elde edilen ve radyokarbon tarihleme yöntemiyle 7500 ila 8000 yıllık olduğu ortaya çıkan keçi kemiklerinin DNA dizileri çıkarıldı. Sonrasında bu DNA dizilerini, aynı coğrafi bölgede günümüzde yaşayan yabani ve evcil keçilerin yanı sıra, diğer Neolitik keçilerin DNA dizileriyle karşılaştırdılar.
DNA analizleri için kullanılan antik keçi kemiği (Göytepe’den) (F: Image courtesy of Nagoya University)
Çalışmanın yazarlarından Keiko Ohnishi “Yaptığımız mitokondriyal DNA analizi, Güney Kafkasya’daki modern ve Neolitik evcil keçilerin haplotiplerinin eşleştiğini gösterdi. Ancak eski ve yeni evcil keçilerin haplotipi, aynı bölgedeki yabani keçilerin haplotipleriyle eşleşmiyor. Bu da gösteriyor ki bu vahşi keçiler bölgedeki evcil keçilerin ataları değiller. Güney Kafkasya’daki evcil keçiler ve Bereketli Hilal’deki yabani keçiler arasındaki genetik eşleşme, Kafkasya’daki keçilerin bağımsız olarak burada evcilleşmesinden ziyade, önceden evcilleşmiş olarak buraya yerleştiğini düşündürüyor” diyor.
Azerbaycan’ın batısındaki 2 kazıdan elde edilen arkeolojik bulgularla genetik sonuçları birleştiren araştırma ekibi ayrıca, bölgede nispeten hızlı gerçekleşen bir sosyal değişim dönemi hakkında da bulgu elde etti.
Çalışmanın baş yazarı Seiji Kadowaki “Kemiklerin bulunduğu yerler Kafkasya’daki en eski tarımsal yerleşimler. Avcılık ve toplayıcılığın yapıldığı bu yerleşimlerde, tarımsal faaliyetlere ve kültürel ürünlere dair daha önceden görülmemiş izler de aniden ortaya çıkmaya başladı. Bu durum, evcilleşmiş keçilerin hemen hemen aynı zamanda Bereketli Hilal’den buraya gelmesiyle de uyuşuyor. Bu da gösteriyor ki ya insanlar göç etti ya da Kafkasya’daki yerli avcı-toplayıcılar 7500 ila 8000 yıl önce Bereketli Hilal’den gelen tarımsal yaşam biçimini benimsediler.” diyor
Çalışma, diğer kültürel uygulamaların da eşlik ettiği, evcil hayvanların ve tarımın Orta Doğu boyunca yayılımı hakkında faydalı bilgiler sağlıyor. Çalışma ayrıca, insanların nüfus hareketlerinin ve yerel halkların daha önceden görmedikleri uygulamaları benimselemelerinin, evcil hayvanların yayılmasına olan katkısı hakkında yapılacak olan gelecek araştırmalar için de temel sağlayabilir.
Nagoya Üniversitesi
Makale: Kadowaki, S., Ohnishi, K., Arai, S., Guliyev, F., & Nishiaki, Y. (2016). Mitochondrial DNA Analysis of Ancient Domestic Goats in the Southern Caucasus: A Preliminary Result from Neolithic Settlements at Göytepe and Hacı Elamxanlı Tepe. International Journal of Osteoarchaeology.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder